Monotropizm

Monotropizm to teoria próbująca wytłumaczyć autyzm poprzez "strategię poznawczą mózgu". Strategia monotropiczna to strategia zajmowania się głębiej jednym tematem, poświęcając mu znacznie więcej uwagi, zamiast wieloma tematami na raz, po trochu (strategia politropiczna). Teoria ta, przez to jedno proste założenie, potrafi wytłumaczyć bardzo wiele zjawisk składających się na autyzm.

Monotropizm a rozwój mózgu u niemowlęcia

W okresie niemowlęctwa, kiedy mózg dopiero się kształtuje i zaczynają się rozwijać się różne umiejętności, jeśli dziecko ma politropiczny umysł, to jego umiejętności są ćwiczone mniej-więcej równomiernie i tak samo się rozwijają. Oczywiście występuje pewne zróżnicowanie, w wyniku którego każdy ma jakieś silne strony i jakieś słabości, ale w przypadku podstawowych umiejętności ogólny rozwój jest dość podobny.

Natomiast trochę inaczej sprawa wygląda w przypadku niemowlęcia z monotropicznym mózgiem. Im bardziej monotropiczny mózg, tym większe prawdopodobieństwo, że umiejętności nie będą się kształtować równomiernie, że te bodźce które będą dla niemowlęcia bardziej interesujące będą powodowały większy rozwój, a te bodźce, które będą mało interesujące, będą pomijane i umiejętności nie będą rozwijane.

Jak to może wpłynąć na ogólny rozwój dziecka?

• jeśli bodźce które będą interesować dziecko będą natury sensorycznej, może się rozwinąć nadwrażliwość sensoryczna w danym zmyśle (i przeciwnie, nieinteresujące bodźce mogą spowodować podwrażliwość) - czyli problemy sensoryczne
• jeśli interakcje z rodzicami i innymi osobami nie będą dla dziecka interesujące, to nie wykształcą się wystarczająco (albo wcale) "narzędzia społeczne", czyli deficyt empatii poznawczej. Zakładam że przeciwna sytuacja jest także możliwa - i monotropiczne niemowlęta, dla których te interakcje będą bardzo interesujące - rozwiną je w dużo większym stopniu i staną się hiperempatyczne,być może kosztem jakichś innych umiejętności. Natomiast w tej konkretnej kwestii niemowlęta politropiczne będą stanowiły wypośrodkowaną "większość"
• punkt powiązany trochę z poprzednim, jeśli ćwiczenie rozwoju mowy będzie dla monotropicznego niemowlęcia nieatrakcyjne, too mogą nastąpić Zaburzenia rozwoju mowy, włączie z tzw. regresją - kiedy dziecko zaczyna mówić pierwsze słowa, a potem nagle i całkowicie przestaje mówić.

Jako że mózg jest "neuroplastyczny" i zmienia się przez całe życie, to pewne deficyty rozwojowe z wczesnego dzieciństwa dają się nadrobić. Wiele głęboko autystycznych dzieci, nie komunikujących się słowami, zaczyna mówić w późniejszym okresie (4~5 lat). Tak samo nadwrażliwość sensoryczna może trochę się zmniejszać z wiekiem.

Monotropizm a sztywność myślenia

Teoria monotropizmu tłumaczy też występujące w całym życiu osoby autystycznej przykłady na sztywne myślenie. Praktycznie wszystkie zjawiska w obrębie sztywnego myślenia można wynikają wprost z chęci skupienia się na jednym temacie. Specjalne zainteresowania, inercja w myśleniu, niechęć do zmian (jako czegoś co nas odrywa od tematów którym chcemy poswięcać uwagę) - wszystko to są przykłady na monotropizm.