Zaburzenia filtrowania sensorycznego

Zaburzenia filtrowania sensorycznego - zjawisko występujące u osób neuro-nietypowych (zarówno z autyzmem jak i ADHD). Polega ono na nieprawidłowym działaniu filtrów sensorycznych, które na podświadomym poziomie dokonują oceny które sygnały zmysłowe są istotne i należy je przekazać dalej do mózgu, a które są nieistotne i należy je odfiltrować. U osób neuro-nietypowych te filtry przepuszczają zbyt wiele informacji co powoduje to "natłok informacji" sensorycznych spływających do mózgu. Razem z problemami sensorycznymi, zwłaszcza nadwrażliwością na bodźce, prowadzi do przebodźcowania.

Filtry sensoryczne

Mechanizm filtrowania sensorycznego (ang. "Sensory gating") najłatwiej opisać na przykładzie imprezy. Podczas dużego, gwarnego przyjęcia odbywa się naraz bardzo wiele równoległych rozmów. Jednak uczestnicy nie mają problemu ze skoncentrowaniem się na tej jednej rozmowie w której uczestniczą - filtry sensoryczne podświadomie oceniają co jest istotne (ta rozmowa - czyli to co mówią rozmówcy), a co jest nieistotnym tłem (inne rozmowy, grająca muzyka itp.). Ucho słyszy wszystkie te informacje, ale do mózgu docierają te istotne, natomiast reszta dociera jako nieistotny "gwar w tle". Ale jeśli w tej samej sytuacji ktoś spoza grona naszych rozmówców zawoła nas po imieniu - to ta informacja też zostaje "wyłowiona z gwaru", oceniona i przekazana do mózgu jako istotna. To ocenianie informacji odbywa się zupełnie podświadomie, dzięki czemu do mózgu docierają już "przefiltrowane" sygnały.

Zaburzenie

U osób neuro-nietypowych ten mechanizm przepuszcza dużo więcej informacji niż u osób neurotypowych. Filtrowanie nie działa do końca sprawnie, więc osoby neuro-nietypowe odbierają w tej samej sytuacji dużo więcej sygnałóœ. W opisywanym przykładzie przyjęcia takie osoby będą słyszały w mniejszym lub większym stopniu wszystkie rozmowy. Nie będą w stanie ich wszystkich rozumieć, ale też skupienie się na tej jednej rozmowie w której uczestniczą będzie znacznie trudniejsze. Dlatego np. osoby autystyczne raczej wolą spotkania w małym gronie niż duże imprezy, bo ilość bodźców w połączeniu ze stresem wynikającym z kontaktem społecznym i koniecznością "utrzymywania maski" jest po prostu przytłaczająca.

Te same problemy z filtrami sensorycznymi powodują że dociera do naszej świadomości masa nieistotnych informacji. Gdzieś coś stuknie lub zaszeleści, gdzieś się coś poruszy lub delikatnie błyśnie - i ta informacja jest dostarczana do mózgu jako istotna. W wielu sytuacjach osoby neuro-nietypowe zwracają uwagę na takie drobne bodźce, które osoby neurotypowe ignorują - bo ich filtry zadziałały i odfiltrowały co trzeba.